Centrale des Vernes

Historisch Monument

Let op: de waterkrachtcentrale is nog steeds actief en dus gesloten voor publiek. De Franse Erfgoeddagen zijn de enige gelegenheid om dit historische monument te bezoeken.

Waterkrachtelektriciteit zit in het DNA van de Romanche-vallei. Dit is namelijk de bakermat van de waterkracht. Eind 19e eeuw wordt een groot aantal bergstromen in de Romanche-vallei voor waterkracht gebruikt door ingenieur Charles-Albert Keller.

Sindsdien is waterkracht van grote invloed op de ontwikkeling van Livet-et-Gavet, en ook nu nog, met het project Romanche-Gavet dat in 2020 begon.

Les Vernes: meer dan een eeuw aan geschiedenis

usine-des-vernes-aquarelle-01 – Aquarelle de l’usine des Vernes ©Musée de la Romanche

De waterkrachtcentrale van Les Vernes is een van die plekken die duidelijk een plek op de Franse monumentenlijst verdiende.

De waterkrachtcentrale werd in 1918 gebouwd en is een van de eerste centrales. De centrale ligt in de Romanche-vallei waar alles begon, samen met de centrales van Lancey in de Grésivaudan. De centrale is bijzonder vanwege de architectuur en de gekozen omgeving voor een industrieel pand.

De waterkrachtcentrale werd in 1994 op de monumentenlijst gezet. Charles-Albert Keller heeft bij het ontwerp rekening gehouden met zowel de technische aspecten als de bouwstijl.

De centrale des Vernes werd in 1918 in gebruik genomen, als antwoord op de groeiende vraag naar elektriciteit voor de établissements Keller et Leleux, die tijdens de Eerste Wereldoorlog synthetisch gietijzer maakte.

Deze centrale werd ontworpen als een “schouwspel van water”. Alle functies van de centrale, van de waterkamer tot het uitloopkanaal, liggen op hetzelfde perceel. Charles-Albert Keller omschrijft in 1925 zijn project zo:

“Allereerst ben ik afgegaan op mijn persoonlijke smaak voor de bouw van een waterkrachtcentrale. Ik wilde laten zien dat waterkrachtcentrales en toerisme heel goed samen kunnen gaan. Verder wilde ik in de streek waar ik zo aan gehecht ben een mooi gebouw plaatsen. Als laatste wilde ik, en dat was heel belangrijk voor mij, mijn personeel (maar ook hun gezinnen) een aangename werk- en leefomgeving bieden, als blijk van mijn medeleven”.

Charles-Albert Keller

Het bovenste terras, ter hoogte van de weg, is aangelegd als een Franse tuin vol laantjes, bomen, bloemperken met potten, een fontein (krachtruimte/bufferschacht) en omheining. Vroeger werden de masten gebruikt voor schijnwerpers.

Het onderste terras met de centrale ligt aan de waterkant. Het is een ruime binnenplaats met een aantal bomen, van waaruit heel de centrale te zien is, omdat je vanuit hier wat meer afstand hebt, en diverse uitzichtpunten. Aan de noordkant ligt de Romanche en aan de westkant het water van het uitloopkanaal. Hiermee krijgt het geheel het effect van een kasteel, beschermd door een gracht met een “ophaalbrug”.

Tussen de twee terrassen ligt een enorme versierde trap van cement, duidelijk geïnspireed op de trap bij het kasteel van Vizille (indeling, balustrades, nissen). Het is niet alleen een functioneel onderdeel, maar ook een schitterend bouwwerk en een manier om de centrale te bezoeken. Vroeger werd de trap verlicht en stond er een kruisbeeld.

Het monument is indrukwekkend, zichtbaar vanaf de weg. Iedereen wil het dan ook bezoeken. De centrale sluit binnenkort en met een eventueel herbestemmingsplan kan dat misschien in de toekomst…

Laten we een sprong van 102 jaar maken want het waterkrachtverhaal van de Romanche gaat verder met…

DE CENTRALE VAN Romanche Gavet

Deze nieuwe centrale werd in 2020 in gebruik genomen, nadat het 10 jaar lang het grootste Franse project voor waterkrachtelektriciteit was.

De herindeling van de vallei is bedoeld om zes verouderde centrales te vervangen door één ondergrondse centrale. De nieuwe centrale is krachtiger, gaat beter op in het landschap en is beter voor het milieu. Hiermee worden 6 centrales en 5 stuwdammen van de Romanche-vallei vervangen.

De gemiddelde jaarlijkse elektriciteitsproductie van de nieuwe centrale wordt geschat op 560 mijoen kWh, ofwel 155 kWh meer dan de 6 huidige centrales samen. Deze toename van 30% komt overeen met de elektriciteitsvoorziening van een stad met 60.000 inwoners.

De waterkrachtcentrale bedekt 3 delen in een gebied van 10 km rond Livet-et-Gavet:

•  De stuwdam in Livet: gebouwd in het oorspronkelijke rivierbed, ter vervanging van de huidige 5 stuwdammen.
•  De gangen met pijpleidingen van 9,3 km tussen de stuwdam en de waterkrachtcentrale. Dit ondergrondse systeem vervangt kilometers lange kanalen en leidingen die nu door de vallei lopen.
•  De centrale zelf, de twee cavernes en de gangen liggen ook ondergronds.

Er is een informatiecentrum opgericht over de geschiedenis van waterkrachtcentrales in de vallei. Het Musée de La Romanche in Rioupéroux is nu getuige van de 6 centrales die vervangen zijn door het project Romanche-Gavet.

Musée de la Romanche